احتمال خروج تخت جمشید از لیست میراث جهانی
سفرگو: در صورت مخدوش شدن منظر فرهنگی و تاریخی تخت جمشید، یونسکو می تواند این اثر را در لیست میراث در خطر قرار دهد و در صورت عدم پاسخگویی کافی یا عدم توقف اقدامات تهدیدآمیز، حتی امکان دارد آنرا از لیست میراث جهانی حذف کند.
به گزارش سفرگو به نقل از خبر آنلاین، نماینده مرودشت در مجلس شورای اسلامی اخیرا در گفتگو با رسانه ها ادعا کرده که حدود ۹۶۱ هکتار به محدوده شهر مرودشت اضافه شده است. این طرح سال ها پیش مطرح شده بود، اما به سبب وجود تخت جمشید و ضوابط سختگیرانه حریم های مصوب آن، تا حالا اجرائی نشده بود. حالا، اما با ادعای نماینده مرودشت ظاهرا مقرر است اجرائی شود. نکته مهم، اما اینست که طبق بررسی های باستان شناسی، حدود ۴۶۰ هکتار از این محدوده جدید در حریم درجه دو تخت جمشید قرار دارد که با ضوابط میراث فرهنگی مغایرت دارد. این ۴۶۰ هکتار شامل اراضی بکری از منطقه باستانی فیروزی و بخشی از شهر باستانی پارسه هخامنشی، است که از نظر دیرینه شناسی اهمیت بالایی دارد. نکته مهم تر آنکه این منطقه هنوز کاوش نشده و تپه های باستانی آن بدون مطالعه باقیمانده اند. الحاق این بخش به شهر مرودشت می تواند آثار ناشناخته ای از تاریخ هخامنشی را از بین ببرد.
عصرایران در خبری نوشت: از سالهای قبل همیشه کسانی بوده اند که تلاش کردند کاربری اراضی کشاورزی در حریم درجه دو تخت جمشید را تغییر دهند، اما همیشه با مخالفت میراث فرهنگی و مدیران تخت جمشید رو به رو شده اند. این اراضی در حریم درجه دو تخت جمشید، بعنوان کمربند حفاظتی این مجموعه عمل می کنند و از تخت جمشید، نقش رستم، نقش رجب و شهر استخر محافظت می کنند.
در سال ۱۳۹۰، با همکاری کارشناسان حقوقی وزارت میراث فرهنگی، ضوابطی تنظیم شد که تغییر کاربری اراضی کشاورزی در حریم درجه دو تخت جمشید را ممنوع می کرد، مگر در محدوده های خاصی مانند روستاها که آن هم باید با رعایت ضوابط میراث فرهنگی صورت گیرد. این تصمیم برای پیشگیری از توسعه شهر مرودشت به سوی تخت جمشید و محافظت از منظر فرهنگی این مجموعه گرفته شده بود. با این وجود، اقداماتی مانند ساخت شهرک مهدیه در راه جاده منتهی به تخت جمشید بعد از انقلاب، نگرانی ها درباره ی توسعه شهری مرودشت را افزایش داده بود.
ظاهراً تصمیمات جدید نماینده مرودشت بعد از تغییراتی در مدیریت پایگاه میراث جهانی تخت جمشید مطرح گردیده است. برخی تلاش دارند با تغییر ضوابط، امکان توسعه شهری را فراهم آورند. نقشه ای هم تهیه شده که این محدوده را به شهر مرودشت متصل نشان می دهد، اما این نقشه به شدت مورد مناقشه است.
با مقایسه نقشه ۹۶۱ هکتاری محدوده اضافه شده با نقشه ای که توسط باستان شناسانی مانند ویلیام سامنر قبل از انقلاب تهیه شده، مشخص می شود که بخشی از این توسعه با محدوده شهر هخامنشی پارسه هم پوشانی دارد.
این نقشه دو بخش اصلی را نشان می دهد: شهر باختری پارسه (شهر شاهی پارسی) و بخش جنوبی پارسه که شامل محوطه های شماره گذاری شده ای مانند ۱، ۲ و ۳ است. محوطه شماره ۵، شامل تل آجری و محوطه های ۲ و ۳، در این محدوده قرار دارد. لکه قرمز رنگ در نقشه جدید، که مساحتی حدود ۴۶۰ هکتار را نشان می دهد، بطور مستقیم با حریم حفاظتی تخت جمشید (مشخص شده با رنگ سبز) تعارض دارد. این تعارض نه تنها منظر فرهنگی را تهدید می کند، بلکه آثار باستانی مدفون را در معرض خطر قرار می دهد.
این موضوع از حدود شش ماه پیش به شکل جدی مطرح شده و باستان شناسان و کارشناسان با مکاتباتی موفق به توقف اجرای این طرح شده اند. با این وجود، وجود حدود ۵۰۰ میله بتنی که در سال ۱۳۹۰ برای نشانه گذاری حریم نصب شده اند، نشان دهنده حساسیت این منطقه است. نادیده گرفتن یا تخریب این میله ها برای اجرای توسعه شهری در عمل غیر ممکن است و نشان میدهد که این طرح به حریم حفاظتی تخت جمشید تجاوز کرده و آثار هخامنشی کاوش نشده را در معرض خطر جدی قرار می دهد.
گزارش دوره ای ایران به یونسکو در سال ۲۰۲۳ به صراحت به خطر توسعه شهر مرودشت به سوی حریم تخت جمشید اشاره کرده و آنرا تهدیدی بالقوه برای اصالت و یکپارچگی این میراث جهانی دانسته است. در این گزارش، رشد شهر مرودشت، توسعه روستاهای جدید و ورود صنایع آلاینده بعنوان تهدیدات اصلی ذکر شده اند. یونسکو از ایران خواسته است این تهدیدات را به شکل جدی مدیریت کند تا حریم حفاظتی حفظ شود. در صورت مخدوش شدن منظر فرهنگی و تاریخی تخت جمشید، یونسکو می تواند این اثر را در لیست میراث در خطر قرار دهد و در صورت عدم پاسخگویی کافی یا عدم توقف اقدامات تهدیدآمیز، حتی امکان دارد آنرا از لیست میراث جهانی حذف کند. از زمان ثبت جهانی تخت جمشید تابحال هیچگاه این اثر با تهدید از طرف یونسکو مواجه نبوده و برای نخستین بار است که در دولت مسعود پزشکیان، خطر خروج این اثر از لیست میراث جهانی وجود دارد.
نکته عجیب اینست که مدیریت جدید پایگاه میراث جهانی تخت جمشید تا حالا هیچ واکنشی به ادعای نماینده مرودشت درباره ی الحاق ۹۶۱ هکتار به شهر نشان نداده است. این سکوت موجب گمانه زنی هایی شده که شاید تغییرات مدیریتی اخیر با هدف تسهیل چنین طرح هایی انجام شده باشد. نه تنها پایگاه میراث جهانی تخت جمشید که میراث فرهنگی استان فارس هم در مقابل تعرض به حریم درجه دو و آثار باستانی مدفون سکوت کرده اند.
تخت جمشید، که در سال ۱۳۵۸ بعنوان یکی از اولین آثار ایران در لیست میراث جهانی یونسکو ثبت گردید، توسط هخامنشیان حدود ۲۵۰۰ سال پیش تولید شده است. این مجموعه دارای عرصه ای بزرگ و حرایم سه گانه است که حریم های درجه یک و دو آن ضوابط سختگیرانه ای دارند. حفاری های انجام شده در تل آجری نشان داده که آثار ارزشمندی از دوره هخامنشی در حریم درجه دو بازهم وجود دارد و جستجوهای بیشتر می تواند تاریخ این دوره را متحول کند. محافظت از این حرایم برای حفظ منظر فرهنگی و تاریخی این اثر حیاتیست.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب