گزارش سفرگو به نقل از مهر؛
شتر شوشی رو به فراموشی، ظرفیت اقتصادی كه نادیده گرفته شد
به گزارش سفرگو خوزستان یكی از قطب های پرورش شتر بشمار می رود اما تابحال از این ظرفیت به صورت مطلوب بهره ای برده نشده است.
خبرگزاری مهر، گروه استان ها - قاسم منصور آل كثیر: كارشناسان شتر یا كشتی صحرا را سرمایه ای نمادین می دانند. علیرغم اینكه خوزستان یكی از قطب های پرورش شتر بشمار می رود اما تا كنون از این ظرفیت به صورت مطلوب بهره ای برده نشده است. مركز تراكم شتر در شهرستان شوش با بیشتر از سه هزار و ۱۰۰ نفر شتر است. شترها بین ۲۵ تا ۴۰ سال عمر می كنند و نگهداری آنها بسیار كم هزینه است.
مزایای اقتصادی شتر شامل قدرت باربری زیاد، قابلیت سازگاری در شرایط سخت محیطی، قدرت تحرك و راه پیمایی طولانی و قابلیت تولید محصولات گوناگون مانند گوشت و پشم بوده و بخاطر ساختمان فیزیولوژیكی و آناتومیكی اعجاب انگیزی كه دارد مورد توجه محققان واقع شده است. شتر در صنعت گردشگری هم از جاذبه های مهم بشمار می رود كه خیلی از كشورها ازجمله كشورهای همسایه و حتی هندوستان توانسته اند از این جاذبه برای جذب توریست بهره زیادی ببرند.
بسیاری معتقد هستند در شتر شگفتی های بسیاری است و شتر نزد خیلی از مردمان صحرا جایگاه ویژه ای دارد. شتر در مناسبات زندگی انسان ها حتی در ادبیات مردمان شتردار اثرگذار بوده است بطوریكه از ضرب آهنگ راه رفتنِ شتر سبك شعری به نام «رُكبانیّة» خلق شد.
در زبان عربی، برای شترِ ماده و نر، ۱۲۵۵ اسم و صفت وجود دارد.
رُكبانی از اوزان شعر عامیانه عربی است. به قصیده ای كه در این وزن و محتوا سروده شود، «رُكبانیة» گویند. آنچنان كه از سرواژه پیدا است، ریشها رُكبانی / رُكبانیة، همان رَكَبَ است؛ به معنای «سوار شد»
در قرآن كریم هم نام ۲۶ نوع گونه جانور ذكر شده است اما همچون محدود جانورانی كه قرآن كریم، بشر را به تفكر در خلقتش فرا می خواند شتر است. جالب آن كه تعمق در آفرینش آنرا در كنار آفرینش آسمان و زمین و كوه ها باعث تذكر و توجه به مبدأ و معاد برمی شمارد و بلكه بر همة آنها مقدم می دارد. چنان چه در آیات مباركه سوره غاشیه فرموده است: «أَفَلَا یَنظُرُونَ إِلَی الْإِبِلِ كَیْفَ خُلِقَتْ» آیا آنان به شتر نمی نگرند كه چگونه آفریده شده است؟
شتر ِِ خوب، رفت
همانطور كه گفته شد، شوش یكی از قطب های تولید و پرورش شتر است. مركز تجمع شترها در بخش فتح المبین است كه تا كنون مدیریت شهرستان و استان برای توسعه این ظرفیتِ بلقوه برنامه ریزی خاصی انجام نداده است.
سید جمیل موسوی، بخشدار فتح المبین در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: وجود شتر ظرفیت بزرگی است كه در دیگر نقاط استان وجود ندارد و مورد بی توجهی واقع شده است. حتی امور دام هم به شترداران كمك نمی نماید. روستاهای «عنكوش» و «فرحان كبر» از توابع بخش «فتح المبین» بیشترین تعداد نفرات شتر را دارند. حدودا سه هزار و ۱۰۰ نفر شتر در كل شهرستان شوش وجود دارد كه بیشتر شترها در منطقه فتح المبین و برخی از روستاهای شاوور مستقر هستند.
وی اضافه كرد: توسعه نیافتگی شترداری علت های زیادی دارد. نیاز به مراتع برای خوراك شترها یكی از دغدغه های اصلی شترداران است. در روستای «فرحان كبر» هم شترداران یا مرتع ندارند یا زمین های كشاورزی هستند كه نمی گردد وارد آنها بشوند. به صورت كلی شترداران مشكلات بسیاری دارند. فرمانداری برای آنها برنامه هایی در نظر گرفته و مقرر است دو هزار هكتار از زمین های منابع طبیعیِ منطقه «فرحان كبر» را در اختیار شتر داران قرار دهد.
موسوی اظهار نمود: شترداران در كل حوزه ها مورد بی مهری واقع شدند. البته خودشان هم فعال نیستند و مطالبه نمی كنند. من اصلا ندیدم سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در این زمینه ورود كند و می دانم ورود هم نمی نماید. اصلا میراث فرهنگی هیچ توجه و برنامه ای برای ماجرای شتر نداشته و ندارد و حتی این ظرفیت را جزئی از جاذبه های گردشگری نمی داند. متاسفانه شترهای خوب و ارزشمندمان توسط كشورهای همسایه خریداری شدند. برای كمك به شترداران هیچ اداره ای ورود نكرده است. این كار، تخصص ما نیست و باید میراث فرهنگی و دیگر ادارات این مسئله را جدی بگیرند. متولیان مربوط باید وارد شوند و در روزهای نوروز این امكان وجود دارد كه شترها در راه مسافران باشند و جاذبه خوبی برای مسافران نوروزی است.
شتر؛ سرمایه نمادین بالقوه
محسن عاشوری؛ مدرس دانشگاه در حوزه گردشگری با تمركز بر برند سازی سرمایه های نمادین در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینكه شتر سرمایه نمادین بالقوه است، اظهار داشت: جامعه شناسان معمولا سرمایه های مختلفی را برای یك جامعه شناسائی می كنند كه شامل سرمایه های اقتصادی، انسانی، طبیعی اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و نمادین است. سرمایه های اقتصادی مثل پول و طلا، سرمایه های انسانی شامل توانائی تخصصی و فنی نیروی انسانی است كه ماحصل دانش و تجربه افراد هستند؛ سرمایه های طبیعی شامل موهبت های خدادادی است كه در یك منطقه وجود دارد. سرمایه های اجتماعی شامل مجموعه نهادی مدنی متشكل از مجموعه مناسبات و شبكه روابط اعتمادآمیز و همیارانه ای است كه میان افراد یك جامعه شكل می گیرد.
عاشوری همینطور به دیگر سرمایه های یك جامعه پرداخت و اضافه كرد: سرمایه های فرهنگی كه شامل مجموعه عوامل انسانی مثل شاعران با اشعارشان یا معماران با آثارشان، سرمایه های سیاسی شامل شخصیت های سیاسی هستند و سرمایه های نمادین كه شامل هر كدام از سرمایه های اقتصادی، اجتماعی، طبیعی، انسانی، فرهنگی و سیاسی است كه در یك جامعه به مرز شهرت همراه با احترام و افتخار برسند، به سرمایه نمادین تبدیل خواهند شد. نمونه های آن در گردشگری، همانگونه كه در بالا اشاره شد تبدیل سالن اپرای سیدنی از یك سرمایه اقتصادی به واسطه شهرت و احترام و افتخار مردم آن كشور به این سرمایه اقتصادی، و تبدیل آن به یك سمبل و سرمایه نمادین است.
مدرس دانشگاه در حوزه گردشگری با اشاره به اینكه بعد از شكل گیری و طرح سرمایه نمادین از جانب جامعه شناسان، در دهه ۹۰ میلادی اقتصاددانان دریافتند كه اصولا توانایی یك جامعه برای تولید وانباشت سرمایه نمادین، نقط ه آغازین قرار گرفتن در راه تحولات مثبت اجتماعی و توسعه است توضیح داد: در واقع توسعه یعنی توانایی یك ملت درتولید، انباشت و حفاظت از سرمایه های نمادین است. البته نقطه تمركز مادر این نوشتار برسرمایه نمادین است چونكه كه اصلی ترین سرمایه ای كه صنعت گردشگری هر كشوری حول آن شكل می گیرد، «سرمایه نمادین» است.
وی همینطور اظهار داشت: دقت بفرمائید كه ایتالیائی ها به چه شكل از میكل آنژ و تندیس داوود او بعنوان یك سرمایه فرهنگی استفاده كردند و در جای جای شهرهای مختلف ایتالیا به صورت زنجیره ای از این تندیس بصورت كپی بهره برده اند و به شهرت رسانده و با احترام و افتخار با تولیدات مختلف از آن و تبلیغات گسترده، آنرا به یك سرمایه نمادین تبدیل نموده اند وموجب جذب منافع زیاد اقتصادی به ایتالیا شود و الان با همین سرمایه های نمادین، ایتالیا خویش را به یكی از قطب های اصلی گردشگری در جهان تبدیل نموده است كه سالیانه دهها میلیارد دلار درآمد ارزی برای این كشور به همراه دارد.
عاشوری یاداور شد: حال با عنایت به توضیحات عرضه شده در بالا می توان به این نتیجه رسید كه سرمایه نمادین را می توان به كارخانه ای تشبیه كرد كه با جذب انواع سرمایه دست به تولید انبوه، خلاق و اثرگذار محصولات گردشگری شود. جامعه ای می تواند به درآمدهای سرشار از گردشگری برسد كه نسبت به كشف منابع گردشگری و سرمایه های نمادین بالقوه اقدام نموده و با همراهی سه راس مثلث مردم، سیاست مداران و دست اندركاران حوزه گردشگری در تولید جاذبه های گردشگری و سرمایه نمادین بعنوان یك ماموریت محلی و به دنبال آن تبدیل به ملی و جهانی اقدام نماید.
وی اشاره كرد: شناخت صحیح منابع و ظرفیت های موجود در هر منطقه از دیدگاه گردشگری در زمینه وجود سرمایه های اقتصادی، انسانی، اجتماعی، طبیعی، فرهنگی و سیاسی و تیدیل آن طی فرآیند اصولی به سرمایه نمادین، سبب ساز رشد و توسعه خواهد شد. در ارتباط با وجود شتر بعنوان سرمایه و موهبتی طبیعی در منطقه جنوب غربی خوزستان، ظرفیتی است كه بعنوان سرمایه نمادین بالقوه، با برنامه ریزی صحیح می توان به تولید سرمایه نمادین بالفعل آن پرداخت.
فراغت، نایب رییس انجمن صنفی كشاورزان شوش هم در گفتگو با خبرنگار مهر توضیح داد: پشتیبانی كمی از شترداران می شود. سال ها پیش یادواره شتر را در شوش داشتیم. این یادواره برای قدردانی از شتردارن و معرفی ظرفیت شتر در منطقه بود. حدود سال های ۹۰ و ۹۱ این مراسم توسط جهاد كشاورزی اجرا شد و دیگر به دست فراموشی سپرده شد.
وی افزود: جهاد كشاورزی می تواند شترداران را در زمینه تشویق برای ترویج، معرفی برای تامین وام، خوراك دام و... همراهی كند. البته كه تمام عرصه ها الان راكد هستند. به بخش كشاورزی كمترین عنایت وجود دارد. ما در استان بهترین دام ها را داشتیم و برند «خروف ایرانی» در كشورهای همسایه شهرت دارد.
در مبحث شتر دیدگاه مدیریتی نداریم
عبدالرحیم رحیمی نیا، رئیس انجمن صنفی كشاورزان شوش هم همچون دیگر مسئولان به بی توجهی نسبت به ظرفیت شتر اعتراض دارد و می گوید: شوش در دو مسئله میراث فرهنگی و صنعت گردشگری برجسته است و نمی توان هیچ كدام را در اولویت دانست و هر دو بسیار پرارزش و مهم هستند. میراث ما بین المللی است و ما بلقوه ظرفیت های بسیاری داریم كه متاسفانه در حوزه ی عملی و بلفعل در حد صفر هستند.
رحیمی نیا اضافه كرد: ما مقام اول گندم، ذرت و چغندر را در كشور داریم. متاسفانه در زمینه كشاورزی خیلی بی توجهی می شود. در بحث دام، شهرستان شوش یك ظرفیت بلقوه مغفول است. ما استعداد بالایی در زمینه دام های سبك، نیمه سنگین و سنگین داریم. حتی توجه لازم به گاومیش داران نشده است. دامدارمان به سبب مسائل معیشتی دامِ مولدش را فروخته است. گوسفندهای ما توسط اصفهانی ها خریداری می شوند كه دامِ مناطق خودشان را با آنها بفروشند.
رئیس انجمن صنفی كشاورزان شوش با اشاره به اینكه این ضعف را در مدیریت خارج از شهرستان هم می بینم و در سطح استان باید جدی گرفته شود اضافه كرد: اگر گردشگری ما توسعه پیدا كند حتی اقتصاد مملكت را می تواند تامین كند. متاسفانه سیاسیون تصمیم گیرنده همه حوزه های تخصصی شده اند. الان كشورهای اسلامی خواهان حضور و بازدید از جاذبه های اینجا هستند و هیچ برنامه ای برای این گردشگران نداریم. ما می توانیم این امكان ها را جهت دهیم. تولید گوشت، شیر شتر و حتی گردشگری می تواند بسیار موثر باشد. باید در این زمینه به صورت آینده نگری تصمیم گیری كرد.
وی توضیح داد: متاسفانه حتی تعاونی ها در امر دام خیلی منفعلانه كار می كنند. باید كارگروه تخصصی دام را در شهرستان شوش و حتی دیگر شهرستان ها فعال نماییم. دامداران از جلسات و مصوبه ها دلسرد هستند و خیری از آنها ندیدند. تامین علوفه از دیگر دغدغه های دامداران است. البته قرار بود مجتمع شترداری راه اندازی شود كه اهالی روستاها با سرمایه گذاران در غرب كرخه حمایت نكردند. به نظرم دیدگاه های مدیریت ما مشكل دارد.
كوشش برای برندسازی شتر شوشی
پیمان نبهانی، معاون سابق گردشگری اداره كل میراث فرهنگی خوزستان كه گردشگری طبیعی زیر نظر وی است هم در مورد غیرفعال بودنِ گردشگری شتر می گوید: شتر یا كشتی صحرا همچون مركب هایی است كه در مناطق بیابانی مورد استفاده بومیان قرار می گرفته است. این حیوان دارای خصوصیات منحصر به فردی در زندگی گله ای خود دارد. شتر قدرت بالایی در تحمل سختی ها و گرمای بیابان دارد یك نوع از شترها برای مسابقات استفاده می شوند و بعضی دیگر هم فقط باركشی می كنند.
نبهانی اضافه كرد: البته گوشت شتر برای خوراكی هم استفاده می شود. شیر شتر خواص درمانی زیادی دارد و از پشم شترنیز استفاده می شود. جذابیت هایی كه نام برده شد به همراه شترسواری در ماسه زارها یكی از جاذبه های منحصر به فرد در مناطق بیابانی است كه علاقمندان فراوای را از اقصی نقاط كشور به محل نگهداری شتر می تواند جذب نماید. معرفی شتر، محل نگهداری آن و ادوات در رابطه با شترداری می تواند این ظرفیت را به خیلی از افراد خارج از استان معرفی نماید.
با توجه به اظهارات و تاكیدات كارشناسان حوزه گردشگری، كشاورزی، امور دام و حتی اشاره مستقیم متون دینی به این موجودِ شگفت انگیز اما هنوز مسئولان محلی شهرستان شوش به صورت خاص و مسئولان استان خوزستان به صورت عام تدابیری برای معرفی و بهره از این سرمایه نمادین را اتخاذ نكردند. اگر سیستم مدیریت استان و شهرستان با همین فرمان پیش روند احتمال از بین رفتنِ چنین ظرفیتی روز به روز بیشتر می شود و شاهد نابودیِ فرصت هایمان می شویم.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب