مهر از آسیب شناسی روند تحولات صنایع دستی گزارش می دهد؛

56 سال مدیریت در صنایع دستی

به گزارش سفرگو، در طول سال ۱۳۴۵ تا ۱۴۰۱ که معادل ۵۶ سال است مدیران حوزه صنایع دستی دوره های مدیریتی ۲ ساله داشته اند در حالیکه کمتر از ۲۵ درصد آنها استانداردهای حداقلی برای راهبری این حوزه را دارا بودند.

خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ صنایع دستی یا به گفتار و نوشتار بهتر «هنرهای صناعی» هنری برخاسته از بطن فرهنگ اصیل، غنی و بارور مردمان ایران است که وسعت آن پهنای سرزمین ایران، پیشینه آن، به بلندای تاریخ و جایگاه آن در قلب و روح و روان صنعتگران پرمایه، با ذوق و اهل کمال و معرفت ایران است. هنرهای صناعی، بخشی از هنرهای سنتی است که جلوه کاربردی یافته و نمایشگر روح هنرهای سنتی است.
صنایع دستی بعنوان کاربردی ترین هنرِ ایران که هزاره های متمادی برای گروه کثیری از مردم، بخشی از تولیدات مورد نیاز جامعه را تأمین می کند حافظ ارزش های متقن فرهنگی این مرزوبوم است. صنایع دستی با لحاظ خصوصیات ذکر شده پلی میان اقتصاد و فرهنگ است. با عنایت به توسعه این هنر-صنعت میتوان گامی در جهت اشتغال زایی و معرفی فرهنگ اصیل ایران برداشت که با دارا بودن زمینه های فرهنگی، بومی و با تاکید بر دانش تجربی می تواند نقش موتور محرک اقتصادی باشد و بعنوان پیشه ای اشتغال زا، کم هزینه نقش مهمی در اقتصاد مقاومتی و امنیت ملی دارد.
بررسی ها نشان داده است با تمام ظرفیتهای مفروض در کشور، مسائل و مشکلات مدیریتی، تغییرات ساختاری متعدد، بی توجهی سیاست گذاران، ضعف و نقصهای نظارتی و حمایتی بین بخشی، این هنر-صنعت را در وضعیت مطلوب در سمت عرضه (تولید، تأمین مواد اولیه ارزان، پشتیبانی از هنرمندان و صنعتگران و…) و تقاضا (بازاریابی، فروش، صادرات و…) قرار نداده است.
بنابراین صنایع دستی در حوزه های حمایتی، سیاستی، برنامه ای و هماهنگی بین بخشی، وضعیت مطلوبی ندارد و برای دستیابی به افقی، روش مداخلات هدفمندی لازم دارد.

تحولات صنایع دستی از چند منظر ساختاری، مدیریتی و تعاریف و مفاهیم قابل توجه و بررسی است این بررسی را زهرا تقدس نژاد، سعید شفیعا از دفتر مطالعات فرهنگ و آموزش (گروه ورزش، میراث فرهنگی و گردشگری) مرکز پژوهش های مجلس انجام داده اند.
در بخشی از این بررسی ها به تحولات ساختاری و سازمانی پرداخته شده و آمده است: صنایع دستی از سال ۱۳۴۵ تا آخرین تحولات از نظر ساختاری، سازمانی و مدیریتی تغییرات زیادی کرده است که به تبع آن فاقد رویه واحد و خط سیر قابل ارزیابی است.
همچنین تحولات بررسی شده نشان داده است که آخرین رویداد ساختاری در رابطه با سال ۱۳۸۵ است اما به واسطه این که لایحه اهداف، وظایف و اختیارات وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در مجلس شورای اسلامی در جریان است و این لایحه می تواند موجبات تحولات دیگری در حوزه صنایع دستی باشد اما راهبری حوزه مذکور از قالب معاونت خارج نخواهد شد.

این جابجایی های ساختاری نه تنها کمکی در بهبود وضعیت صنایع دستی نداشت بلکه این تغییرات نتیجه ای جز انحلال شرکت سهامی صنایع دستی و انحلال ۹ شرکت منطقه ای در بر نداشته است. عملاً مسئله اصلی این تغییرات به صورت خاص در دهه اخیر بیشتر از آنکه به توسعه محتوای صنایع دستی ارتباط داشته باشد به تغییرات ساختاری و سازمانی -انحلال پس از تشکیل و تشکیل پس از انحلال- اختصاص داشته است.
بدیهی است که تغییرات مکرر ساختاری و سازمانی، تغییرات مدیریتی هم به همراه دارد. جدول زیر تغییر مکرر وضعیت مدیران حوزه صنایع دستی را نشان داده است.

مدیران حوزه صنایع دستی در بازه بین سال ۱۳۴۵ تا ۱۴۰۱ که معادل ۵۶ سال است دارای دوره مدیریتی حدوداً دو سال بوده اند. همینطور با تاکید بر سابقه فعالیتی پیشین یا میزان ارتباط رشته تحصیلی با حوزه های مدیریتی یا تخصصی مربوطه، مشخص است که کمتر از ۲۵ درصد این افراد استانداردهای حداقلی برای راهبری این حوزه را داشته اند. ازاین رو مهم ترین صدمه های مدیریت این حوزه را میتوان در عدم ثبات مدیریتی، عدم تخصص گرایی و فقدان تحصیلات دانشگاهی مرتبط و کاربردی نسبت به حوزه صنایع دستی دانست.
هنوز تعریف جامعی برای صنایع دستی عرضه نشده است
با گذشت ۵۶ سال از تأسیس سازمان صنایع دستی، هنوز تعریف جامعی برای صنایع دستی عرضه نشده است و عرضه تعاریف مختلف و متفاوت، نشانه ای از این ادعا است. نخستین تعریف در سال ۱۳۴۸ توسط شورای صنایع دستی ایران به شرح «صنایع دستی به آن رشته از صنایع اطلاق می شود که تمام یا قسمتی از مراحل ساخت فرآورده های آن با دست انجام گرفته و در چهارچوب فرهنگ و بینش های فلسفی، ذوق و هنر انسان های هر منطقه با عنایت به میراث های قومی آنان ساخته و پرداخته می شود» عرضه شده است.
در حالی که آخرین تعریف در سال ۱۳۹۶ در قانون پشتیبانی از هنرمندان، استادکاران و فعالان صنایع دستی مصوب ۱۳۹۶ چنین است که «صنایع دستی ایران مجموعه ای از صنایع هنری و دستی است که ضمن رعایت ضوابط شرعی و قانونی با محوریت خلاقیت، ذوق و زیبایی شناسی با استفاده از مواد اولیه قابل دسترس تولید می شود و فرایند ساخت و تولید محصول به صورت فردی یا گروهی، به طور عمده با دست و یا کمک ابزار مورد نیاز انجام می گیرد».
اما گروه هنرهای سنتی فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران، در سال ۱۳۸۲ واژه «هنرهای صناعی» را گویاتر و کامل تر از واژه «صنایع دستی» دانست و هنرهای صناعی را بعنوان زیر مجموعه مهمی از هنرهای سنتی تعریف کرده. طبق تعریف این فرهنگستان، هنرهای سنتی با منشأ گرفتن از مبدأ واحد، محمل سیر و سلوکی فردی است که از راه دریافت شهودی بر اساس آدابی معنوی و به شیوه استاد شاگردی انتقال می یابد و صورتی از تجلیات متعدد زیبایی حقیقی را متناسب با شرایط زمانی و مکانی در اثر هنری متعین می سازد.
در حالی که صنایع دستی (هنرهای صناعی) بخشی از هنرهای سنتی است که با استفاده از فنون و مهارت های متناسب و با قابلیت تکثیر غیر ماشینی در متن زندگی فردی و جمعی عرضه می شود. جای توجه دارد که مطابق آیین نامه داخلی و ضوابط اجرایی شورای ارزیابی هنرمندان کشور، گروه هنرهای سنتی و صناعی را شامل یازده سرشاخه دانسته که شامل معماری سنتی و تزئینات وابسته به معماری، صحافی سنتی و جلدسازی و کاغذسازی، بافتنی ها و نساجی های سنتی، صنایع و آرایه های فلزی، چوبی، سنگی، شیشه ای، چاپ های سنتی، سفالگری، کاشی و سرامیک سازی، نگارگری و سازسازی است.

منبع: سفرگو

1402/06/26

08:44:57

5.0 / 5

352

تگهای خبر: آموزش , تولید , زندگی , شركت

این مطلب را می پسندید؟

(1)

(0)