سفید چاه، گورستانی پر رمز و راز
سفرگو: سفرگو: مازندران ˮسفید چاهˮ گورستانی پر رمز و راز است که خاک آن اجساد را سالم نگه می دارد و در زمان طولانی تری نسبت به باقی خاک ها، اجساد را تجزیه می کند.
گورستان سفید چاه که در زبان تبری به "اسپه چاه" مشهور است مربوط به ۱۲۰۰ سال پیش بوده و در روستای سفید چاه بخش یانه سر شهرستان بهشهر مازندران واقع شده؛ این اثر در ۱۷ اسفند سال ۱۳۸۱ با شماره ۷۸۴۵ به عنوان آثار ملی ایران ثبت شده است.
بر اساس تحقیقات و بررسی های انجام شده توسط پژوهشکده های مختلف خاک شناسی، خاک این قبرستان دارای آهک بسیار زیادی است و اجساد در اینگونه خاک ها با زمان طولانی تری نسبت به باقی انواع خاک های قبرستان ها تجزیه می شوند.
این قبرستان مربوط به دوره تیموریان است و از اولین گورستان های مسلمانان در ایران به شمار می آید، این اثر به عنوان یکی از جاهای دیدنی استان مازندران شمرده می شود.
از اعتقادات جالب اهالی این روستا این است که اگر در این قبرستان دفن شوند، اجساد آنها سالم باقی می ماند و یا هیچ صدمه ای نمی بیند.
علت نام گذاری این مکان همان خاک سفید رنگی است که به علت وجود آهک در قبرستان دیده می شود.
در این قبرستان از تخته سنگ های کوه های اطراف برای سنگ لحد استفاده می شود که این هم در دوام اجساد مؤثر است.
قبر "مالک بادله"، حاکم شمال در این قبرستان قرار دارد و ابراهیم منصور و عبدالرحمن، فرزندان امام موسی ابن جعفر (ع) و چندین تن از سادات مرعشی که روزگاری در آمل حکومت می کردند، در قبرستان سفید چاه مدفون شده اند.
ضریح چوبی امامزاده با گنبد نقره گونش بنا بر نوشته کنده کاری شده روی آن ۸۴۰ سال قدمت دارد.
در قبرستان سفید چاه سنگ مزارها محرابی و صندوقی هستند که هر دو شکل در ایران پیشینه معماری دارند.
طرح محراب که در اصل طرحی متعلق به دوران میترائیسم است؛ بعد از اسلام، از سده چهارم هجری قمری به بعد بر سنگ مزارها حکاکی شد.
روی سنگ قبرهای محرابی قبرستان تاریخی سفید چاه، از نقوش تزئینی در تمام سطوح استفاده شده است و از نظر تنوع به ۳ دسته نقوش اسلیمی، نقش هندسی و نقوش نمادین یا سمبولیک تقسیم می شود.
سنگ قبرهای محرابی سده نهم هجری قمری سفید چاه، دارای خاصیت های محراب هستند؛ یعنی ۲ تا ۳ طاق نمای تودرتو با قوس هایی دارند که حواشی اول آنها بطور معمول دارای تزئینات گل برگ اسلیمی هستند و حاشیه دوم صلوات کبیر و حاشیه سوم حدیث یا دعا دارند و متن وسط به نام متوفی و تاریخ وفات اختصاص یافته است.
در برخی از سنگ مزارها از نقش سمبولیک قندیل بهره برده اند و در وسط آن کلمه الله نوشته شده است.
سنگ مزارهای سده دهم و یازدهم علاوه بر تزئینات اسلیمی کاملا متقارن، از نقوش هندسی نیز برخوردار می باشند و با ظرافت و زیبایی، دایره های تزئینی و گل های چندپر بر آنها حجاری شده اند.
قاب بندی حاشیه، پیشانی، لچک ها و طرح طاق نمای سنگ مزارها و نیز شیوه کتیبه نگارهای سده نهم با سده دهم و یازدهم کاملا متفاوت هستند.
سنگ مزارهای سده سیزدهم و چهاردهم نیز از نظر تزئینات سمبولیک ابزار کار، از سنگ قبرهای سده های پیشین متمایز است و بیش از نقوشی استفاده شده که پیشینه متوفی را نشان میدهد که به عنوان مثال، روی یکی از این سنگ ها ابزار بافندگی حکاکی شده و این نشان دهنده این است که متوفی بافنده بوده است و یا شمشیر و کارد بر روی سنگ قبرها نشان دهنده این بوده که متوفی حاکم یا فرد شجاعی بوده است.
قدیمی ترین سنگ قبر صندوقی به تاریخ ۸۹۶ هجری قمری متعلق می باشد و تعدادی سنگ های صندوقی نیز بر فراز تپه قبرستان، در راستای شمالی به دست آمده است که به علت فرسودگی زیاد، قابل مطالعه نیستند.
در روستای سفیدچاه رسم بوده است که سنگ قبر مردگان را برمبنای شغل آنها حکاکی می کردند اما پس از مرگ آخرین بازمانده سنگ تراشان و حکاکان مصیب محله، عمر حکاکی روی سنگ ها هم به انتها رسید و درگذشتگان جدید روستا با سنگ های امروزی دفن می شوند.
نقوش هندسی حک شده روی سنگ مزارها به شکل دایره، مربع و مثلث هستند و این تصاویر هندسی کلید رمز عناصر مهمی چون زندگی و رستاخیز بعد از مرگ است.
در این گورستان جنسیت افراد دفن شده در آن به روش خاصی نشان داده شده و در صورتیکه بالای سنگی که بر روی قبر نصب شده شکل یک شانه دوسر وجود داشته باشد، این قبر متعلق به یک مرد بوده و در صورت وجود شکل شانه یک سر بر روی سنگ قبر، فرد دفن شده در آن جایگاه یک زن است.
منبع: سفرگو
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب