رییس گروه پژوهشی هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی:
برای ثبت جهانی لعاب ایرانی زرین فام تلاش شود
به گزارش سفرگو رئیس گروه پژوهشی هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی با تاكید بر كوشش برای ثبت جهانی هنر لعاب زرین فام گفت: آثار ساخته شده ایرانی قوی تر از نمونه های مشابهی است كه پژوهشگران ژاپنی ساخته اند.
به گزارش سفرگو به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سید عبدالمجید شریف زاده امروز «شنبه » با بیان این خبر در مورد تاریخچه سفال زرین فام اظهار داشت: در آثاری كه از دوران قبل از اسلام به خصوص در دوره ساسانی به دست آمده، استفاده از طلا ونقره در ساخت ظروف مشاهده شده و این مواد یكی از مهمترین موادی است كه هنرمندان از آن بهره می بردند به همین علت در دوره های یاد شده شاهد ساخت ظروف طلایی و نقره ایی و گسترش هنرهای در رابطه با آن مانند قلم زنی و دواتگری هستیم.
وی اضافه كرد: با ورود اسلام به ایران و تغییر مباحث تفكری و اعتقادی در خصوص اینكه در فرهنگ اسلامی نباید از طلا و نقره برای ظروف استفاده گردد و مكروه دانستن این امر میان مردم، استفاده از ظروف سفالی به جای استفاده از ظروف ساخته شده با چنین فلزات و مواد گرانبهایی گسترش یافت.
رییس گروه پژوهشی هنر های سنتی با اشاره به اینكه در اوایل دوره اسلامی مراكز سفالگری در ایران گسترش بسیاری پیدا كرده بود اظهار نمود: در این دوره شاهد آن هستیم كه در شهرهایی مانند نیشابور، ری، اراك، كاشان و... سفالگری و ساخت ظروف اهمیت بسیاری پیدا می كند ؛با این حال همچنان هنرمندان و صنعتگران این دوره در تلاش بودند تا بتوانند لعاب هایی را تولید كنند كه خصوصیت های زیبا شناسانه بهتری داشته و شفاف تر باشند.
وی افزود: در اوایل دوره اسلامی تحولات عمده تری در بحث لعاب بوجود می آید و شیوه های مختلف لعاب گذاری از تنوع لعابها گرفته تا شیوه ساخت لعاب های زیر رنگی، رو رنگی و... گسترش پیدا می كند.
شریف زاده با اشاره به اینكه منع بكارگیری طلا و نقره در دوره اسلامی سبب گشایش در بخش دیگری از هنر و بكارگیری مواد در ایران شده است اظهار داشت: صنعتگران دوره اسلامی با تولید لعاب های گوناگون با شیوه های مختلف توانستند ظرف های سفالی بسازند كه با اینكه تلالو طلا را دارند در آنها از طلا استفاده نشده است.
این پژوهشگر حوزه هنرهای سنتی اضافه كرد: موارد مطرح شده دارای وجه مهمی است چه به علت هنری كه در كیمیا گری اتفاق افتاده و چه به لحاظ ساخت و اختراع انواع لعاب های زیبا و بكار گیری آنها در ساخت ظروف.
وی خاطرنشان كرد: اوج بهره گیری از این دستاورد و استفاده از لعاب زرین فام از اواخر دوره سامانی و اوایل دوره سلجوقی شروع شده و تا سالهای متمادی یكی از مهمترین خصوصیات ظروف، ساخت ظرف های زرین فام بوده است.
شریف زاده با اشاره به اینكه از دوره سلجوقی ظروفی در دسترس می باشد كه در موزه های دنیا و ایران نگهداری می شود افزود: این ظرو ف تلالو طلایی دارند كه سبب افزایش زیبایی خاص برای ظروف سفالی شده اند.
رییس گروه پژوهشی هنر های سنتی در ارتباط با چگونگی ساخت لعاب زرین فام هم اظهار داشت: ساخت لعاب زرین فام در دوره های ابتدایی بسیار سخت، خاص و با مواد منحصر به فردی صورت می گرفت و در دوره های مختلف با فراز و فرودهایی همیشه تكرار شده تا اینكه در دوره قاجار این هنر رو به افول رفته و با وجود آنكه كما بیش ظروف زرین فام تولید می شدند ولی استفاده از آنها به علت كاهش منع استفاده از ظروف طلایی كمتر شده است.
شریف زاده در ادامه به هنر دوره معاصر غرب و اروپا در ساخت لعاب های جدید به وسیله فناوری های نو اشاره نمود و اظهار داشت: غربی ها توانستند با استفاده از فناوری های نو لعاب های لاستری را تولید كنند كه وجه تلالو رنگ طلایی را در لعاب ها بوجود آورده و سبب درخشان شدن رنگ های متنوع در ظروف می شود.
وی به بیان تفاوت لعاب لاستری و لعاب زرین فام پرداخت و خاطرنشان كرد: در ساخت لعاب لاستری از خود طلا برای تلالو و بدست آوردن رنگ طلایی استفاده می شد در حالیكه اساس ساخت لعاب زرین فام بدون استفاده از طلاست و بنابراین قیمت لعاب لاستری بسیار گران است.
رییس گروه پژوهشی هنر های سنتی افزود: در عصر حاضر یك دوره فراموشی نسبت به ساخت لعاب زرین فام صورت گرفت و به همین خاطر تعداد اندكی از اساتید قدیم این حوزه گاهی از نمونه های لعاب های زرین فام و لعاب خاصی كه اصطلاحا به آن لعاب غازمغازی یا لعاب پر طاووسی می گویند برای تولید ظروف بهره برده اند.
شریف زاده خاطرنشان كرد: در واقع تفاوت لعاب زرین فام با غازمغازی این است كه در لعاب زرین فام ظرف رنگ طلایی به خودش می گیرد اما لعاب غازمغازی یك حالت رنگین كمانی مانند پر طاووس به ظروف می دهد، با این وجود برخی افراد نا آگاه به اشتباه این دو لعاب را با یكدیگر برابر می دانند در حالیكه لعاب های یاد شده با هم متفاوتند ولی سرچشمه یكسانی دارند.
وی در ادامه اضافه كرد: برخی در دوره معاصر با رفتن به منابع قدیمی تلاش كردند تا هنر لعاب سازی زرین فام را احیا كنند به همین علت به یكی از منابع قدیم مربوط به اواخر دوره سلجوقی و اوایل دوره ایلخانی بنام عرایس الجواهر كه شیوه ساخت لعاب زرین فام را به صورت مختصر توضیح داده رجوع كردند با این وجود چون متن با استفاده از اصطلاحات و كلمات متدوال آن روزگار به نگارش درآمده نتوانستند به صورت دقیق از شیوه ساخت این لعاب پی ببرند.
رییس گروه پژوهشی هنر های سنتی با تاكید بر اینكه پژوهش های بسیاری در سال های اخیر به منظور ساخت و به دست آمدن فرمول لعاب زرین فام توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری صورت گرفته است تصریح كرد: لعاب غازمغازی به صورت محدود توسط هنرمند اصفهانی مرحوم كوشش مورد استفاده قرار می گرفته است.
وی افزود: محمد مهدی انوشفر پژوهشگر و از سفالگران باسابقه و منحصربفرد درایران طی سال های اخیر به مبحث لعاب زرین فام ورود كرده و با بهره گیری از دانش تجربی اساتید گذشته و مطالعات بسیار گسترده شیوه های كاری لعاب كاران را مورد مطالعه قرارداده و با آزمایش های فراوان توانسته نمونه هایی از لعاب زرین فام را ساخته و به كار گیرد. همینطور عباس اكبری عضو هیات علمی دانشگاه كاشان هم توانسته به وسیله مطالعه و استفاده از تجربیات گردآوری شده نمونه های دیگری از لعاب زرین فام را به دست آورند.
شریف زاده با اشاره به پژوهش های بین المللی در حوزه لعاب زرین فام اشاره نمود و اظهار داشت: در حوزه لعاب زرین فام پژوهشگران فرانسوی كارهای مطالعاتی خوبی انجام داده اند.
وی تصریح كرد: همینطور كاتو پژوهشگر ژاپنی و پسرش تلاش كردند تا با جمع آوری ظروف زرین فام قبل و بعد از انقلاب به چگونگی ساخت این لعاب دست یابند و با وجود اینكه توانستند نمونه های مشابهی از این لعاب را به صورت محدود تولید كنند اما نمونه های ایرانی ساخته شده در كشور بسیار قوی تر و شبیه تر به لعاب اصلی هستند.
او در ادامه به اهمیت پژوهش ها در حوزه لعاب زرین فام پرداخت و خاطرنشان كرد: باید تلاش شود تا با شناخت و تولید لعاب زرین فام این لعاب بعنوان یك لعاب ایرانی در یونسكو به ثبت جهانی برسد و این هنر مغفول مانده احیا و آموزش مجدد آن در كشور آغاز شود.
شریف زاده همینطور در ارتباط با مدعیان تولید انبوه لعاب زرین فام در ایران اظهار داشت: در كشور تنها دو الی ۳ نفر هستند كه توانسته اند نمونه های مشابهی از لعاب زرین فام را تولید كنند و دیگر افراد مدعی در حقیقت از همان رنگهای لعاب های لاستری استفاده می نمایند و همان گونه كه توضیح داده شد این لعاب با لعاب زرین فام كه بدون استفاده از خود طلاست بسیار متفاوت می باشد.
رییس گروه پژوهشی هنر های سنتی در ادامه از مسئولین وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خواست تا با تعریف پروژه و تامین اعتبار، این هنر رو به فراموشی را باردیگر احیا و شرایط را برای ثبت، انتقال و آموزش آنرا فراهم نمایند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب