نشست بررسی گردشگری دریایی با رویكرد جزایر ایرانی؛
توسعه گردشگری دریایی عزم ملی می خواهد
به گزارش سفرگو فعالان و کارشناسان به بیان ظرفیت ها و مشکلات گردشگری دریایی در ایران با داشتن مرزهای دریایی بسیار پرداختند آنها گفتند که در کشورمان علاقه و عزمی برای توسعه گردشگری دریایی وجود ندارد.
خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ ایران با داشتن دریاهای خزر، عمان و خلیج فارس جزایر گوناگونی را دارد که یکی از آنها در دریای خزر با نام آشوراده مسکونی است و بیشتر آنها در دریای عمان و خلیج فارس قرار گرفته اند.
علاوه بر این ۱۰۲ جزیره در دریاچه ارومیه، ۴۲۷ جزیره در رود ارس، چند جزیره در تالاب انزلی، جزیره شیطان در دریای عمان و چندین جزیره درون سرزمینی دیگر هم متعلق به ایران است.
در واقع بیشتر از ۴۰ جزیره ایرانی خلیج فارس در حوزه سیاسی سه استان بوشهر، خوزستان و هرمزگان قرار دارند که بیشتر از نیمی از آن غیرمسکونی هستند.
بسیاری از آنها در شرایطی نظامی یا نفتی و زیست محیطی قرار گرفته اند بنابراین امکان بازدید ایرانی ها از آنها زیاد نیست ازاین رو برای خیلی از هموطنان ناشناخته مانده اند. این در شرایطی است که خیلی از کشورهای حوزه خلیج فارس از مرزهای دریایی و جزایری که دارند برای توسعه گردشگری خود استفاده های بسیاری می کنند اما ایران تنها جزایر قشم و کیش را برای گردشگری مهیا کرده است. جزیره قشم که به واسطه بودن در حوزه ژئوپارک مهم ترین جاذبه های طبیعی را دارد و جزیره کیش که پیش از انقلاب بعنوان جزیره گردشگری شناخته و پایه ریزی شد.
غیر از اینها قرار بود جزیره هندورابی هم بعنوان جزیره گردشگری مورد استفاده قرار گیرد اما اتفاقات زیست محیطی که سرمایه گذاران برای آن رقم زدند این اجازه را نداد. جزیره لارک هم اخیرا حضور گردشگران را پذیرفته اما هنوز زیرساخت ها برای آن فراهم نیست.
در راستای پرداختن به مبحث گردشگری دریایی با رویکرد به استفاده از ظرفیت جزایر ایرانی خبرگزاری مهر نشست مجازی با حضور فعالان گردشگری در ایران و خارج از کشور برگزار کرد. در این جلسه مجازی از فعالان استانهای دارای ظرفیت دعوت شد همینطور از کسانی که بتوانند تجربه کشورهای دیگر را در زمینه استفاده از جزایر گردشگری بیان کنند.
درآمد گردشگری به بومی ها برسد
در این نشست مجتبی گهستونی، فعال گردشگری استان خوزستان ضمن اشاره به جزایر موجود در محدوده آب های این استان اظهار داشت: جزایر خوزستان بکر و دست نخورده است بنابراین زیستگاه گونه های مختلف دریایی شده، همینطور ۳۰ کیلومتر مرز آبی و بنادری همچون ماهشهر، آبادان، قبر ناخدا و هندیجان و همچنین تالاب شادگان، خوریات موسی از جاذبه های مغفول استان خوزستان است، گرچه پیرامون دریا در حوزه گردشگری اقداماتی شده است همچون ساخت مضیف ها و اقامتگاه ها.
به گفته او بر مبنای آمار سازمان محیط زیست، ۱۹ جزیره استان خوزستان مسکونی و ۱۷ جزیره آن غیرمسکونی است.
گهستونی به برنامه ریزی برای رشد گردشگری دریایی توسط استانداری خوزستان اشاره نمود که در سال ۱۳۹۴ باعث بررسی هفت پروژه گردشگری دریایی شد.
او اظهار داشت: خلیج فارس آنقدر اهمیت دارد که در طول قرن ها ایرانی ها زیادی برای حفظ آن شهید شده اند بخصوص در دوران جنگ تحمیلی ایران و عراق جوانان زیادی برای حفظ آن شهید شدند و وظیفه ماست که از آن حفاظت نماییم.
این فعال گردشگری به نقل از یکی از مسؤلان محیط زیست کشور اظهار داشت که در هر دقیقه ۱۲ آلاینده به جایی مثل خورموسی وارد می شود و این آلاینده ها دریا را برای زیست گونه های حیوانی نامناسب می کند و بدین سان آبزیان از ساحل دور می شوند.
او افزود: حفظ آداب و رسوم از راه آموزش جامعه محلی، حفاظت از حیات وحش دریایی، رونق پرنده نگری، حفظ اصالت بافت های روستایی و شهری حواشی دریا، مطالعه سفرنامه های تاریخی که درباره دریا و بندرها نوشته شده و الهام از آنها برای زنده سازی هویت فرهنگی می تواند از برنامه های توسعه گردشگری در جزایر ایران باشد تا در بنادری همچون هندیجان و ماهشهر که بومی ها بیشتر از راه صیادی و لنج سازی امرار معاش می کنند، درآمد گردشگری بتواند برای آنها اشتغال زایی کند.
ارائه تجربه های محلی
در ادامه نشست مجازی، سیاوش یزدان پناه، فعال گردشگری و راهنما در استان هرمزگان اظهار داشت: در هرمزگان جزایر قشم، هرمز، لارک، هنگام و کیش وجود دارد که متأسفانه توسعه گردشگری دریایی نفعی برای بومیان این جزایر نداشته است.
در این جزایر جامعه بومی توانمند نشده اند و اغلب سرمایه گذاران صنعت توریسم از تهران یا شهرهای دیگر مهاجرت کرده و سرمایه آورده اند و جامعه محلی نفع چندانی نمی برد
او در ادامه اضافه کرد: در این جزایر جامعه بومی توانمند نشده اند و اغلب سرمایه گذاران صنعت توریسم از تهران یا شهرهای دیگر مهاجرت کرده و سرمایه آورده اند و جامعه محلی نفع چندانی نمی برد، برعکس جامعه محلی در بندر خمیر جامعه محلی که هم از ظرفیت های تاریخی استفاده می نماید هم از ظرفیت های طبیعی مانند جنگل های حرا. اما جزیره دورافتاده ای مانند لارک را چند نفر می شناسد؟ در صورتیکه با یک برنامه ریزی صحیح میتوان گردشگری این جزیره را هم فعال کرد، حتی برای مثال میتوان روی انواع ماهیگیری محلی بعنوان یک جاذبه منحصربفرد کار کرد که هم حفظ شود و برای جامعه محلی درآمد داشته باشد هم گردشگران با این فرهنگ آشنا گردند. هم اکنون بیشتر از منافع گردشگری، تخریب محیط زیست توسط گردشگران ناآگاه رخ می دهد.
یزدان پناه اظهار داشت: جزایر و شهرهای جنوبی به علت دوری از فلات ایران، آداب و رسومی دارند که با بقیه کشور متفاوت می باشد و جزو میراث ناملموس به حساب می آید و از این بابت برای جذب توریست باید استفاده نمود. مثلا تجربه ماهیگیری با افراد بومی، ناوبری، تجربه زندگی در لنج صیادی و تماشای هنر لنج سازی. تجربه های محلی و توانمندسازی جامعه بومی برای ارتقای دانش و فرهنگ بومی که اعتماد به نفس برای آنان به همراه می آورد و در نهایت سبب جذب توریست می شود.
جزایر جنوبی ایران از الماس گرانترند
امیر مزینی فر مدیر انجمن گردشگری دریایی ایران ضمن اشاره به این که گردشگری دریایی تمام فعالیتهای گردشگری را حتی در دوردست ها، سواحل و جزایر رخ می دهد، در برمی گیرد، اظهار داشت: در ایران آنچه به نام گردشگری دریایی معرفی می شود در مقایسه با کشورهایی که چنین ظرفیت هایی دارند، صفر است.
او ضمن اشاره به این که در ایران پنج هزار و ۸۰۰ کیلومتر ساحل دریایی و دو هزار کیلومتر ساحل رودخانه ای وجود دارد، اظهار داشت: در خیلی از کشورها داشتن یک کیلومتر ساحل آرزوست، مثلا روسیه آرزوی دسترسی به آب های گرم اقیانوسی را دارد.
مزینی فر افزود: در آمایش سرزمین ۸۰ درصد جمعیت ایران در ۲۰ درصد سرزمین ساکن هستند این در شرایطی است که سواحل و دریاها را از یاد برده ایم و تعاریف اصلی را در اقتصاد آبی و اقتصاد دریا از دست داده ایم.
مشاور کمیسیون گردشگری و عضو اتاق بازرگانی از دریا بعنوان فرصت و صنعت یاد کرد و اظهار داشت: نتیجه این فراموشی و بی توجهی این است که امروز مطالبه مردمی با جمعیت ۸۵ میلیون نفر از حدود هشت هزار کیلومتر ساحل دریایی و رودخانه ای به صورت یک مطالبه عمومی درآمده است. متأسفانه در هفت استان ساحلی زیرساخت گردشگری مناسبی نداریم و ناهماهنگی دستگاه ها برای سرمایه گذاران سبب شده تا جامعه محلی عایدی جز تخریب محیط زیست، بی احترامی به باورهایشان و ترافیک نداشته باشند.
مزینی فر ارزش جزایر جنوبی کشور را فراتر از الماس عنوان نمود و اظهار داشت: به سادگی میتوان با شناخت فرصت ها و ایجاد زیرساخت ها، گردشگری دریایی کشور را تقویت کرد اما باید جامعه محلی آموزش داده و کمک گردد.
طراح نخستین واترلند دریایی ایران تصریح کرد که آموزش جامعه میزبان و جامعه محلی باید توأمان باشد.
آموزش هزینه ندارد
هومر برقانی نماینده سابق وزارت گردشگری تایلند در ایران هم در مقایسه با صنعت توریسم کشور تایلند و ایران، ضمن اشاره به نقش آموزش در پیشرفت این صنعت توضیح داد: همه فعالیتهای گردشگری که در جزایر تایلند انجام می شود زیر نظر کمیته سازمان محیط زیست تایلند، شهرداری محلی و نماینده وزارت اقتصاد است که وظیفه پایش، توسعه و حفظ گردشگری پایدار کشور را برعهده دارند. آنها وظیفه کشف حلقه های مفقوده بخش مدیریت و گردشگری پایدار، تنظیم طرح های سالیانه، نظارت و تهیه چارت گردشگری را برعهده دارند که پروژه هایی بسیار فشرده و ممتد است. برای نمونه پروژه ای برای حفظ و نگهداری لاک پشت های جزایر «آن دامان» دارند که طی آن به گردشگران آموزش می دهند چه رفتاری داشته باشند و بدین سان گردشگران مسئول پذیر خواهند داشت تا رعایت نمایند و حفظ محیط زیست دریایی و جنگلی را در اولویت قرار دهند.
او با تکیه بر این که تولید محتوای صحیح یکی از حلقه های مفقوده گردشگری ایران است، اظهار داشت: ایران فرصت طلایی کرونا را از دست داد. بسیاری از کشورها که توسعه صنعت توریسم دغدغه آنها بود از این فرصت برای تولید محتوا و آموزش استفاده کردند. کشوری مثل تایلند مدام برنامه های آموزشی دارد و برای رسیدن به این هدف تشکل های مردمی هم به آنها کمک می کنند.
ایران فرصت طلایی کرونا را از دست داد. بسیاری از کشورها که توسعه صنعت توریسم دغدغه آنها بود از این فرصت برای تولید محتوا و آموزش استفاده کردند
برقانی با اشاره به اینکه باید برای جامعه محلی جایگزین اقتصادی پیدا کرد تا سبب حفظ محیط زیست و توسعه گردشگری شوند، اظهار داشت: استفاده از منابع طبیعی باید بهینه و کنترل شده باشد و برای جامعه محلی درآمدزایی جایگزین معرفی شود. برای مثال در تایلند قوانین مدونی برای سرمایه گذاران و جامعه محلی وجود دارد که تخطی از آنها امکان پذیر نیست و دانشگاه ها و نمایندگان وزارت اقتصاد روی ارزیابی و جایگزینی فعالیتهای پرخطر و صدمه رسان به محیط زیست در حوزه گردشگری مطالعه می کنند و راهکار عرضه می دهند تا در بلند مدت به گردشگری آنها صدمه ای وارد نیاید.
او همینطور کشور جامائیکا را مثال زد که به سرمایه گذاران بسته های زیرساخت دریایی را عرضه می دهد و دولت بعنوان متولی با بخش خصوصی همکاری می کند.
این کارشناس گردشگری اظهار داشت: در ایران علاقه و عزمی برای توسعه گردشگری دریایی وجود ندارد. متخصصان تجربه کافی دارند و میتوان برای رشد این صنعت از تجربه بومی و بین المللی استفاده نمود.
او اضافه کرد: قدرت و خواست حاکمیت، مدیریت کلان، آموزش و توسعه همچون زیرساخت های اصلی توسعه گردشگری دریایی است. آموزش هزینه ندارد فقط باید خواست و از ظرفیت جوامع محلی و افراد داوطلب استفاده نمود.
منافع جامعه محلی چیست؟
در ادامه رضا دبیری نژاد، موزه دار اهل هرمزگان ضمن اشاره به آموزش های افرادی مانند «بیژن فرهنگ دره شوری»، پژوهشگر و هوادار محیط زیست و بوم شناس در جزایر جنوبی اظهار داشت: این آموزش ها سبب شد عده ای از مدافعان محیط زیست بومی نگهبان و مراقب محیط زیست باشند. اینجاست که متوجه می شویم نقش آموزش و بزرگانی مانند استاد دره شوری در برخورد با جامعه محلی چقدر می تواند مؤثر باشد.
او اظهار داشت: این را هم باید در نظر گرفت که اگر مقرر است توسعه ای در جزایر صورت گیرد باید همگام با فرهنگ آنان باشد. برای مثال نباید صنایع دستی غیربومی در جزایر و سایر شهرها آموزش داده شود و برای رسیدن به توسعه پایدار باید فرهنگ محلی و بومی و آداب و رسوم آنان را تقویت کرد و اعتبار بخشید.
او افزود: سال قبل در سفری که به جزیره هرمز داشتم بعنوان یک بومی از رفتار جامعه محلی با گردشگران خجالت زده شدم، برخورد آنها نگاهی از پایین به بالا داشت و ملتمسانه با توریست برخورد می کردند و گردشگران هم نگاه تحقیرآمیزی به جامعه محلی داشتند.
او آموزش را مهم ترین شکل گفتگو با جامعه محلی عنوان نمود و اظهار داشت: حفظ محیط زیست، فرهنگ و مکان جغرافیایی از راه آموزش امکان پذیر خواهد شد و متأسفانه تابحال برنامه ای برای رفع نقصان آموزش در این حوزه وجود ندارد. باید یک شبکه مدون بعنوان پل گردشگری از جذب تا پذیرش توریست وجود داشته باشد. برای مثال ورود سیل آسای گردشگران در نوروز به جزایر جنوبی بدون در نظر گرفتن ظرفیت زیستی این جزایر متأسفانه خسران زیادی برجای می گذارد همچون برخورد و تنش بین جامعه محلی و توریست یا بی احترامی به اعتقادات جامعه محلی، بخصوص این که اغلب این گردشگران، خریدکنندگان در بازارها هستند.
به دلیل آشنایی با مناطق جنوبی معتقدم گردشگری سهمی در توسعه این نقاط نداشته بلکه گاه سبب تنش و چالش و تقابل بوده است، برای توسعه گردشگری پیش از هر چیز باید دافعه را حذف و از راه آموزش، فرهنگ سازی کرد
دبیری نژاد با طرح این پرسش که منافع جامعه محلی در جذب توریست به جزایر ایران چیست، اظهار داشت: به علت آشنایی با مناطق جنوبی معتقدم گردشگری سهمی در توسعه این نقاط نداشته بلکه گاه سبب تنش و چالش و تقابل بوده است، برای توسعه گردشگری پیش از هر چیز باید دافعه را حذف و از راه آموزش، فرهنگ سازی کرد.
او خاطرنشان کرد: ما نباید خودمان را با کشورهای پیشرفته در حوزه گردشگری دریایی مقایسه نماییم و ناامید شویم. باید با مدیریت برنامه ریزی، صدمه شناسی، استفاده از تجربیات گام های اساسی در این حوزه برداریم.
گالاپاگوس و مقرراتی برای گردشگران
رؤیا قاسمی، فعال گردشگری و ساکن در کشور اکوادور از تجربیات سفر به جزایر «گالاپاگوس» در اکوادور و سختگیری مقررات برای گردشگران این جزایر گفت و توضیح داد: قوانین سختی برای سفر به این جزایر وجود دارد که همگی ضمانت اجرایی دارند و حتی گشت های شبانه به هیچ گردشگری اجازه نمی دهد از قوانین تخطی کند و در صورت اشتباه، هر توریست دو هزار دلار جریمه می شود. در کنار همه این قوانین، امکاناتی هم به بومی ها داده شده همچون کارت شهروندی جزیره که با آن از تخفیف های قابل توجه استفاده از هواپیما برخوردار می شوند، محصولات کشاورزی را ارزان تر می خرند (کشاورزی به طور گسترده در این جزایر ممنوع است) و از خدمات زیاد دیگری می توانند استفاده کنند.
به گفته او ایجاد هر شغلی در این جزایر همچون رستوران ها، آژانس های مسافرتی، قایق ها و کشتی های دریایی و راهنمایان تور مخصوص بومی هاست تا بتوانند از خدمات گردشگری منتفع شوند. قیمت همه تورها چه تورهای یک روزه چه چند ساعته در همه جا یکسان است تا همه بومیان فعال بتوانند از این درآمد استفاده کنند.
قاسمی درباره حفظ محیط زیست این جزایر هم اظهار داشت: استفاده از هر نوع پلاستیک در این جزایر ممنوع می باشد. چه هنگام ورود به جزایر چه هنگام خروج، مسافران و چمدان هایشان کنترل می شوند تا نه چیز ممنوعه ای به جزیره وارد شود نه از جزیره چیزی حتی سنگریزه بیرون برود. در فرودگاه بروشورهای آموزشی به مسافران داده و تعهدنامه ای توسط مسافر برای رعایت قوانین امضا می شود، این تعهدنامه قدرت اجرایی داشته و تخطی از آن جریمه به همراه دارد.
او افزود: پذیرش مسافر محدود و کنترل شده است و در طول سال تعداد مشخصی توریست می تواند وارد این جزایر شود و از آنجائیکه کمتر سفر انفرادی به این جزایر صورت می گیرد، تعداد مسافران ورودی از راه آژانس ها قابل اندازه گیری است و اگر تورها پر شوند، مسافران باید تا سال آینده صبر کنند.
وی اظهار داشت: افراد به صورت انفرادی هم می توانند وارد جزیره شوند اما در جزیره باید با همراهی تور جابه جا شوند.
قاسمی در توضیح جاذبه های گردشگری جزایر گالاپاگوس اظهار داشت: این جزایر از نظر زیست محیطی بسیار بکر هستند و تنوع زیستی بالایی دارند، حدود ۲۰ حیوان اندمیک (بومی) در این جزایر زندگی می کنند. ازاین رو غذادهی به حیوانات، لمس کردن آنها و نزدیک شدن از فاصله کمتر از دو متری به حیوانات ممنوع می باشد و جریمه مالی و اخراج مادام العمر از جزیره را به همراه دارد.
به گفته قاسمی این قوانین به صورت مداوم توسط تورلیدرهای تخصصی دو یا سه زبانه یادآوری می شود. مردم محلی به انگلیسی مسلط هستند و آنها هم به گردشگران گوشزد می کنند. هریک از تورلیدرها اجازه معرفی بخشی از جزایر را دارند و کسی نمی تواند لیدر کل جزایر باشد.
او اظهار داشت که حتی جمعیت جزایر هم کنترل می شود و امکان زندگی افراد غیربومی در این جزایر امکانپذیر نیست و خرید و فروش زمین ممنوع می باشد. پساب های خانگی تصفیه می شود و امکان کشاورزی وجود ندارد و واردات دانه های گیاهی چه از راه مسافر چه کشتی به این جزایر جریمه دارد.
منبع: safargoo.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب