درخواست از استاندار فارس
این طرح را متوقف کنید
سفرگو: «در بافت تاریخی شیراز بدن های نسبتاً سالم حضرت شاه چراغ (ع) و برادر ایشان پس از حدود 400 سال از فوتشان از زیر یکی از ساختمان ها پیدا شد. این مساله نشان میدهد برای هر اقدامی در بافت تاریخی نیاز است با دقت عمل کرد، ولی ما در این دوره با بولدوزرها و لودرها به سراغ بافت تاریخی می رویم و آنرا شخم می زنیم و آثار باارزش روی زمین و زیر زمین را تبدیل به خاک می نماییم و رویش را آسفالت کرده و خوشحال از اینکه اقدامی مثبت انجام داده ایم.»
به گزارش سفرگو به نقل از ایسنا، در ادامه مطالبه "توقف طرح گسترش ۵۷ هکتاری شاهچراغ" که منتقدان می گویند به تخریب گسترده بافت تاریخی شهر شیراز منجر خواهد شد و پویش های مردمی ای که برای نجات آن راه افتاده است، دکتر غلامحسین معماریان، استادتمام رشته معماری در دانشگاه علم و صنعت ایران که دکتری معماری از دانشگاه منچستر انگلستان دارد و عنوان رساله دکتری او "گونه شناسی مسکن در ایران؛ با ارجاع ویژه به خانه های شیراز" است، نیز در نامه ای به محمدهادی ایمانیه، استاندار فارس با اشاره به روند تخریب در شهر شیراز از دهه ۱۳۶۰ تا کنون و همچین مقایسه تطبیقی شهرهای زیارتی ایران و عربستان و با اشاره به اینکه "متاسفانه بنظر می رسد نگاه عربستانی تخریب بافت های تاریخی و طراحی مجموعه های زیارتی، الگویی برای ما ایرانیان شده" از استاندار فارس درخواست کرد: این طرح بدون تخریب رسما کنار گذاشته شود.
در این نامه که به آیت الله دژکام، امام جمعه شیراز، آیت الله کلانتری، تولیت آستان شاه چراغ (ع)، دکتر پاک فطرت، نماینده شیراز، مهندس طاهری، رئیس شورای شهر شیراز و مهندس اصنافی شهردار شیراز رونوشت شده و نسخه ای از آن در اختیار ایسنا قرار گرفته، آمده است: "همانگونه که مستحضرید سرزمین فارس جایگاه شکل گیری دو تمدن بزرگ هخامنشی و ساسانی در قبل از اسلام است و در دوران اسلامی نیز هر کدام از شهرها و آبادی های آن سهمی ویژه در شکوفایی تمدن اسلامی داشتند. افرادی مانند سیبویه، حلاج، سعدی و حافظ شیرازی، قوام الدین شیرازی، ملاصدرا و... و بسیاری دیگر از ادیبان و دانشمندان از این سرزمین ظهور کردند و خودرا به قله های رفیع علم و فرهنگ رساندند. هر کدام از آنها به تنهایی می توانند نشانِ افتخار برای یک کشور باشند. متاسفانه از مکان های تاریخی که این بزرگان در آن به دنیا آمدند، رشد کردند و به این درجات رسیدند، چیز زیادی بجای نمانده است. تنها بخش هایی از شیراز کهن باقی مانده که آن هم در چند دهه گذشته مورد مداخلات گسترده قرار گرفته است.
مخربان شهرهای تاریخی چیزی از شهرهای کهن کازرون، جهرم، داراب، آباده، نیریز و... بجای نگذاشته اند و به حفظ چند تک بنا دل خوش کرده اند.
از حدود ۱۰۰ سال پیش کشورهای پیشرفته قوانینی برای حفظ داشته های تاریخی خود وضع کردند و به شدت بر پاسداری از آنها و انتقالشان به نسل های بعدی تلاش نموده و می کنند. کافی است سفری به این کشورها داشته باشیم و تجربیات باارزش حفظ بافت ها و بناهای تاریخی را از نزدیک مشاهده نماییم. با این اقدامات علاوه بر حفظ بافت تاریخی بعنوان قسمتی از هویت کشورشان و یکی از عوامل انسجام ملی، با برنامه ریزی دقیق و اجرای طرح های حفظ و احیاء، میلیونها توریست را جذب کرده و موجب رونق اقتصادی کشورشان نیز شده اند.
تقریباً از حدود ۱۰۰ سال پیش خصوصاً از دوران پهلوی اول تخریب های گسترده شهرهای تاریخی ایران شروع شد. راه اندازی خیابان های عریض و طولانی در بیشتر شهرها، آنها را پاره پاره کرد و شیراز نیز از این قاعده مستثنی نشد. با راه اندازی خیابان های کریمخان زند و لطفعلی خان بخش های زیادی از بافت تاریخی شیراز تخریب شد. این تخریب ها در دوره پهلوی دوم نیز ادامه داشت و چندین خیابان فرعی بخش های دیگر بافت را نابود کرد و در نامه به وزیر محترم میراث فرهنگی شرح آن بیان شد.
در چهار دهه اخیر نیز ویرانی های بافت تاریخی به این شرح ادامه یافت:
۱-تخریب بافت تاریخی شمال مسجد نو با نابودی ده ها خانه و ساخت خیابان شهید دستغیب در دهه ۱۳۶۰
۲-تخریب حدود ۸۰ هزار متر مربع از بافت تاریخی در جنوب بارگاه شاه چراغ به نام بین الحرمین در اوایل دهه ۱۳۷۰ و تبدیل آن به پاساژها و هتل و...
۳-تخریب ۳۵۰۰۰ متر مربع فضای پیرامون مدرسه خان (مدرسه ملاصدرا عالم بزرگ اسلامی) که تبدیل به پاساژ طلافروشی در حریم حفاظتی این مدرسه مهم کم نظیر تاریخی شده است.
۴-احداث خیابان ۹ دی در بافت تاریخی به بهانه ایجاد دسترسی به در غرب شاه چراغ و به بهای تخریب ده ها خانه تاریخی، در صورتیکه دسترسی بوسیله خیابان و میدان موجود بود و با ساخت شبستان روی میدان احمدی، راه دسترسی عمومی را بستند و مجموعه را با مشکل مواجه کردند.
۵-طرح ۵۷۰ هزار متری (بیش از نیم میلیون متر مربع) گسترش شاه چراغ (ع) با هدف تخریب بخش های بزرگی از بافت تاریخی و ایجاد صحن بزرگ ( به اندازه تقریبی ۶ زمین فوتبال)، قبرستان زیرزمینی و مراکز رفاهی، خرید و... که در نهایت سرنوشتی مانند پیرامون بارگاه امام رضا (ع) را در پی خواهد داشت که تا حالا بخش هایی از آن نیز تخریب شده است.
چنین نگاهی به بافت های تاریخی در دنیای امروز نه فقط منسوخ شده است، بلکه اقدامی ضد فرهنگی و در جهت از بین بردن هویت ملی و محلی شمرده می شود. به نظر نگارنده تنها دو کشور هستند که به بهانه اکرام زوار و یا بهانه های دیگر به تخریب بافت تاریخی اقدام نموده و می کنند، ایران و عربستان. برای دیدن اقدامات ما ایرانیها کافی است به شهرهای مشهد و شیراز اشاره نماییم. البته بافت های تاریخی شهرهای دیگر را به بهانه توسعه اقتصادی و... تخریب کرده اند، مانند شهر بندرعباس که از تاریخ صفوی و دوره های بعد آن چیزی باقی نمانده و یا بوشهر که اداره بندر یکی از مهم ترین بخش های شهر کهن را برای بسط بندر تخریب کرد و ده ها بنای باارزش نابود شدند. تخریب بافت های تاریخی به جز چند شهر و روستای کوچک در همه جای ایران از شمال تا مرکز و جنوب آن به چشم می خورد و این یکی از فجایع بزرگ تاریخی در کشور است که درحال حاضر از دید پنهان مانده است.
احتمالاً جنابعالی مداخلات عربستان در شهرهای تاریخی مکه و مدینه را از نزدیک مشاهده کرده اید. هیچ بخش بافت تاریخی این دو شهر باقی نمانده است. آنها قبرستان بقیع با ده ها مقبره باارزش را نیز به بیابان تبدیل نموده اند، محلات پیرامون مسجد پیامبر (ص) را تبدیل به هتل و فروشگاه و خیابان کرده اند و هیچ چیز از خاطرات صدر اسلام را نمی توانید آن جا بیابید. در حقیقت بنظر می رسد بطور عمدی این اتفاقات روی داده که قسمتی از وقایع صدر اسلام را بصورت عینی نبینیم. همسایگان خانه رسول (ص) را نشناسیم و هیچ پیوند عینی و حسی با تاریخ و زمان حضور بزرگان صدر اسلام ایجاد نشود. در مکه هم چنین چیزی را می بینیم، به جز خانه خدا هیچ اثری از آثار دوران حضرت رسول (ص) نمی بینیم. خانه ای را که رسول گرامی در آن جا به دنیا آمده اند تخریب کرده اند و... آنها به نام تکریم زوار، اقامت در هتل، نماز جماعت، زیارت و خرید را برای زوار مدینه برنامه ریزی کرده اند، آن هم در لوکس ترین شکل آن. در این شهرها جایی برای تفکر در تاریخ صدر اسلام و اتفاقات آن دوره همچون مشقاتی که حضرت رسول (ص) و یارانش برای بنیان نهادن دین اسلام تحمل کردند، دیده نمی گردد. بیشترِ آثار عینی را از بین برده اند و در عوض ساختمانی ۱۰۰ طبقه در حریم دیداری خانه کعبه ساخته اند که در هنگام طواف در جلو رویمان قرار بگیرد.
در فاصله ای نه چندان دور از عربستان، مشاهده می نماییم که رژیم صهیونیستی بر عکس این کشور عمل کرده و نه فقط شهر تاریخی بیت المقدس را برای درآمدزایی حفظ نموده است، بلکه هم زمان به دنبال ساخت و تولید تاریخ و هویت برای خود است و در زیر مجموعه قدس دست به اکتشاف می زند تا اثری تاریخی را بیابد.
متاسفانه بنظر می رسد نگاه عربستانی تخریب بافت های تاریخی و طراحی مجموعه های زیارتی، الگویی برای ما ایرانیان شده و این را می توان از تحربیات چند دهه گذشته در شهرهای ایران، خصوصاً مشهد و شیراز مشاهده کرد.
تخریب های گسترده صدها خانه در دهه ۷۰ و تبدیل آنها به پاساژ و هتل در طرح بین الحرمین، تخریب های پیرامون مدرسه خان شیراز که جایگاه ملاصدرای شیرازی بوده و تبدیل آن به پاساژ طلافروشی در دهه ۸۰ و تخریب های دهه ۹۰ و راه اندازی خیابان برای عبور و مرور اطراف مسجد نو درحالی که خیابان احمدی موجود بود و راه اندازی این خیابان موجب از میان رفتن ده ها خانه تاریخی شد و در نهایت تخریب های دهه ۹۰ محلات پیرامون شاه چراغ (ع) به مساحت چندهزار متر همه حکایت از حضور تفکر عربستانی در بین مسؤولان دارد؛ چه بسا در سفرهای آنها به سرزمین وحی با خود گفته اند؛ چرا ما نباید مانند عربستان تفکری مدرن و پیشرو نسبت به ساخت و ساز در پیرامون اماکن مذهبی داشته باشیم، ولی غافل از اینکه در پشت تفکر عربستانی تفکر دیگرانی دیده می شود که از نابودی تاریخ کشورهای کهن اسلامی خشنود می شوند.
درباب طرح موسوم به ۵۷ هکتاری توسعه حرم شاه چراغ (ع) باید بیان کرد که این طرح از ابتدا اشتباه بوده و اصولاً این سؤال مطرح می شود که آیا چند مسؤول شهر می توانند چنین تصمیمی برای تاریخ شیراز که متعلق به همه مردم ایران است بگیرند؟ معین نیست این عدد از کجا آمده است و پشت این ماجرا چه چیزی پنهان است و چرا سرمایه های تاریخی که از گذشتگان به دست ما رسیده است و باید آنرا به دست آیندگان برسانیم با چنین تصمیمات اشتباهی باید پاک شود.
نتایج این طرح از پیش مشخص است و طرح های گسترش حرم در مشهد و طرح موسوم به بین الحرمین در شیراز قسمتی از آینده طرح ۵۷ هکتاری را نشان می دهند. تبدیل یک محله تاریخی شهر شیراز به یک صحن حتی با حفظ چند بنای باارزش منجر به از میان رفتن بخش بزرگی از هویت و حافظه تاریخی شیراز می شود. تبدیل محله تاریخی به یک فضای نیمه باز که نه در تابستان و نه در زمستان قابل استفاده می باشد و مانند یک بیابان عمل می کند هیچ ارزش معمارانه و هنری و فرهنگی و اجتماعی نخواهد داشت و عملاً همان اتفاقی را که در صحن رضوی مشهد نیز اتفاق افتاده است باردیگر تکرار خواهیم کرد. خیلی از زوار حرم امام رضا (ع) برای رسیدن به ضریح باید از صحن رضوی عبور کنند که در زمستان بسیار سرد و در تابستان بسیار گرم است و برای این منظور خدام آستان قدس با وسیله نقلیه گروه زیادی از مردم را از این صحن به صحنی دیگر می برند. نگارنده در یکی از زمستان های سرد از این وسیله برای رسیدن به حرم بهره برده است؛ برای اینکه تحمل سرمای موجود در صحن رضوی را نداشته است.
در بافت تاریخی شیراز حداقل ۱۴۰۰ سال وقایع تاریخی نهفته است و برای شناخت آن نیاز به جستجوهای محققین است. در همین بافت تاریخی بدن های نسبتاً سالم حضرت شاه چراغ (ع) و برادر ایشان پس از حدود ۴۰۰ سال از فوتشان در قرن هفتم از زیر یکی از ساختمان ها پیدا شد و بعد از آن در قرن هشتم برای آن بارگاه ساختند. این مساله نشان میدهد برای هر اقدامی در بافت تاریخی نیاز است با دقت عمل کرد، اما ما در این دوره با بولدوزرها و لودرها به سراغ بافت تاریخی می رویم و آنرا شخم می زنیم و آثار باارزش روی زمین و زیر زمین را تبدیل به خاک می نماییم و رویش را آسفالت کرده و خوشحال از اینکه اقدامی مثبت انجام داده ایم، غافل از اینکه آیندگان، نسل ما را ویرانگران تاریخ ایران قلمداد خواهند کرد. "
در ادامه این نامه یادآوری شده که "دغدغه دوستداران تاریخ و فرهنگ شیراز، حفظ هویت تاریخی این شهر است. خیلی از این افراد ریشه در این شهر تاریخی دارند و یا خود و یا پدران و مادرانشان در این شهر زندگی کرده اند و تجربه بودن در این محلات را دارند، به ائمه اطهار ارادت دارند و برخی نیز عمر خودرا صرف معرفی تاریخ و فرهنگ ایران کرده اند، ولی به دلایلی که بیان شد خصوصاً با نام زیارت و به کام شرکت های سرمایه گذاری، نمی خواهند تاریخ و هویت شهرهای ایران خصوصاً شیراز با تصمیماتی اشتباه نابود شود. چنانکه در طرح های پیشین چنین شده است. "
غلامحسین معماریان، استاد دانشگاه علم و صنعت ایران در آخر این نامه از استاندار فارس، بعنوان بالاترین مرجع مدیریتی و سیاسی استان درخواست کرده "طرح موسوم به گسترش ۵۷ هکتاری شاه چراغ (ع) رسماً کنار گذاشته شود و بدون تخریب های بیشتر و با حفظ وضعیت موجود از دانشگاهیان و متخصصانِ دیگر برای ساماندهی حرم مطهر کمک گرفته شود. همین طور طرح های استواری بخشی بناها برای جلوگیری از تخریب های ناشی از زلزله برای همه بافت تاریخی اجرا شود، بدون شک با این اقدامات نامی نیک در تاریخ فرهنگ و هنر کشور از جنابعالی به یادگار خواهد ماند. "
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب