سمنوپزان، میراث معنوی قزوینی ها در آستانه نوروز
سفرگو: قزوین سمنو در سفره هفت سین نماد قدرت و سنبل خیر و برکت است. سمنو در سال 89 به عنوان میراث معنوی قزوین در لیست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده و پخت آن در قزوین با آیین های خاصی هم راه است.
در این روزهای پایانی سال از شلوغی و ازدحام خیابان ها که بگذریم، درون خانه های تعدادی از قروینی ها بوی سمنو پیچیده است. «سمنوپزان»، میراث معنوی قزوینی هاست که در سال ۱۳۸۹ در لیست میراث معنوی کشور به ثبت رسید. آیینی که در دهه های پیش با شکوه ویژه ای در کهنه دیار مینودری برگزار می شد. در ادامه به سراغ مژده عباسی، پژوهشگر و کارشناس ارشد مردم شناسی رفتیم تا درباره ی این آیین بیشتر بدانیم.
عباسی با اعلان اینکه سمنوپزان، آیینی نفیس و میراثی است که در گذشته علاوه بر خیر و برکت به مدلول واقعی کلمه اتحاد و دوستی ها را پر رنگ می کرد، اظهار داشت: پخت سمنو در هر استان و منطقه شرایط و آیین خاص خودرا دارد اما این امر در قروین با آداب و رسوم خاص خود هم راه است. سمنو خاصیت فراوانی دارد و خوردن آن شادی آور است و این شادابی و نشاط زمانی که بصورت گروهی پخت می شود، بیشتر خواهد بود.
وی اظهار داشت: همانطور که اشاره کردم قزوینی ها برای پخت سمنو بصورت گروهی اقدام می کردند. در هر محل یک بانوی کهنسال قزوینی بانی پخت می شد و گندم ها را در خانه خود سبز می کرد. قزوینی ها معتقد بودند که سمنو باید در خانه کسی پخت شود که اهالی آن نمازخوان و پاک هستند و ثواب سمنو نذر بانو فاطمه زهرا (س) می شد.
این کارشناس مردم شناسی با اعلان اینکه برای پخت سمنو از گندم نکوبیده استفاده می شد، اشاره کرد: گندم نکوبیده باید یک روز در آب خیس می خورد و بعد از یک روز در ظرف یا سطحی پهن می شد سپس پارچه ای روی آن قرار می گرفت و هر از چندگاهی پارچه معطر می شد تا گندم ها به اصطلاح قزوینی «شوش» یا همان جوانه بزند.
وی اظهار داشت: بعد از سبز شدن جوانه ابتدا آنها را می کوبیدند بطوریکه صدای کوبیدن ها به قدری زیاد بود که اهالی محل را دور خانه بانی جمع می کرد. در ادامه چند زن قزوینی جوانه های کوبیده شده را با دست فشار می دادند تا آب آن گرفته شود و مقدمات برای پخت شروع شود.
عباسی افزود: قزوینی ها به دیگچه فلزی، تیام می گویند. بعد از آب گیری جوانه های گندم، آب جوانه ها را درون تیام می ریختند به آن کمی آرد گندم اضافه می کردند. همین طور قسمت بیرونی تیام را گل مالی می کردند تا سیاه نشود.
وی عنوان کرد: سمنوپزان قروینی ها همیشه با سلام و صلوات همراه بوده و از همین رو برای زنان قزوینی آیینی مقدس تلقی می شود. زنان قزوینی معتقدند که با هم زدن سمنو با ملاقه ای آهنین، از آیین سمنوپزان حاجت می گیرند. یکی دیگر از رسومات قزوینی ها آیین و آداب پخش سمنو بوده است. زنان قزوینی قبل از تقسیم کردن سمنو، ابتدا سهم فقرا و سادات را کنار می گذاشتند.
این کارشناس مردم شناسی اشاره ای به فال سمنو کرد و اظهار داشت: چون تمام مقدمات پخت سمنو بصورت دستی توسط زنان صورت می گرفت، بدین سبب یک روز کامل وقت گیر بود و در این فاصله زنان قزوینی با خواندن نماز بامداد و در دهان گذاشتن یک عدس روزه سکوت می گرفتند تا برداشتن درب دیگچه، فرا رسد.
وی بیان کرد: زمانی که درب دیگچه را برمی داشتند، عدس ها را از دهان خود درمی آوردند و هر عدسی که جوانه زده بود نشانه خوش یمنی برای آن خانواده بود.
عباسی در آخر اظهار داشت: سمنوپزان یک آیین مشارکتی بوده و به احترام گندم، زنان قزوینی در این رسوم کینه ها و ناراحتی هایی که از یکدیگر داشتند را کنار می گذاشتند. به همین خاطر از آن به عنوان یک خاطره جمعی و میراث معنوی یاد می شود.
منبع: safargoo.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب