گزارش سفرگو؛
هنری ازخودرنگی در استان سمنان
سفرگو: فرش خودرنگ سنگسری و سفال خاکستری شاهرود از میراث فرهنگی و صنایع دستی مغفول استان سمنان هستند که اگر مورد بازشناسی و معرفی دقیق قرار گیرند، نقطه عطفی برای این خطه خواهند بود.
خبرگزاری مهر گروه استانها - محمد حسن مقدم نیا: صنایع دستی استان سمنان بواسطه اقلیم ویژه که از یک سو به جنگل و کوهستان و از طرفی به دشت کویر منتهی می شود دارای تنوع است که تعدادی از آنها خاصیت های خاصی دارند، یکی از محصولات خاص استان فرش های خودرنگ است.
ایل سنگسر در مهدی شهر نوعی فرش دستباف دارد که خودرنگ است یعنی نخ هایی که از پشم گوسفندان چیده می شود بصورت ارگانیک و طبیعی به نخ بدل شده و نوعی ترکیب قهوه ای رنگ و سفید را با سایه روشن های زیبا ترکیب می کند.
میراثی ماندگار و شگفت انگیز
همان اثری که می توان در سفال خاکستری شاهرود نیز یافت. سفالی که در حاشیه بلوار فعلی شاهرود کشف و توسط یکی از هنرمندان انجمن سفال شاهرود بازسازی شده است. کوزه های سفالی که بدون رنگ، دارای درخشندگی و شمایلی عجیب و طرح های خیره کننده هستند. سفالی که فقط گل و خاکستر در آن به کار می رود.
این دو میراث استان سمنان در عین کم نظیر بودن، مغفول هم مانده اند، تا جایی که بسیاری از مردم استان سمنان هم از وجود آنها غافل هستند و یا فقط نام آنها را در بعضی رسانه ها شنیده و از آن اطلاع چندانی ندارد.
اینکه مردم استان سمنان سال است بدون رنگ هنر خلق می کنند یک موضوع است و این که چقدر اینروزها توانسته ایم از این هنر ماندگار بهره گیری نماییم یک مسئله دیگر؛ که تلاش داریم در این گزارش به آن بپردازیم. همین طور در خلال مصاحبه با صاحب نظران تلاش می شود تا این دو هنر اعجاب انگیز را معرفی نیز نماییم. شاید تصورش برای بیننده دشوار باشد اما در این فرش هیچ رنگی بکارگیری نشده است! فرش خودرنگ سنگسری
یک کارشناس میراث فرهنگی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه فرش خود رنگ سنگسر حداقل دو هزار سال قدمت دارد، اظهار داشت: این فرش با وجود این که از هیچ رنگی بهره نمی گیرد اما با ۳۳ طیف رنگی دارای تنوع عجیبی است همین طور تنوع در طرح ها و حتی اندازه ها از دیگر خاصیت این فرش به شمار می آید.
مریم سرکاری با اشاره به اینکه زنان ایل سنگسر فرش خودرنگ را با چنان هنری می بافند که چشمان بیننده را خیره می سازد، بیان نمود: این فرش که با دست بافته می شود به صورتی در تار و پود زندگی ایلاتی سنگسری ها در هم تنیده و یک هنر ناب و میراث فرهنگی عظیم را پدید آورده است.
وی با اشاره به اینکه فرش خود رنگ سنگسری تنها یک دست بافت معمولی نیست اضافه کرد: فرش خود رنگ سنگسری در حقیقت یک میراث معنوی برای ایل سنگسر و همین طور استان سمنان به حساب می آید اما متأسفانه در معرفی آن کوتاهی های صورت گرفته است.
عوامل مغفول ماندن
این کارشناس میراث فرهنگی در ادامه سه عامل اصلی را در احیای فرش خودرنگ سنگسری مهم می داند و می گوید: بازشناخت ما از هنر فرش خود رنگ، برند سازی آن به مثابه یک صنایع دستی و نماد سازی آن به عنوان یک میراث فرهنگی در حقیقت عاملی هستند که می توانند در احیای این هنر مهم در استان سمنان نقش ایفا کنند.
سرکاری می افزاید: باز شناخت این هنر در حقیقت همان تقویت نگاه درون استان و سپس کشور به تولید فرش خودرنگ سنگسری و میراث گرانبهای ایل سنگسر به حساب می آید که باید مورد اهتمام مسئولان میراث فرهنگی و صنایع دستی قرار بگیرد.
وی اضافه کرد: نمادسازی فرش خودرنگ سنگسری حمایت معنوی از این هنر و برند سازی آن هم حمایت مالی به شمار می آید که اگر توأمان با هم انجام شوند می توانیم شاهد رقم خوردن اتفاقات خوب برای این هنر مهم باشیم سفال سه هزار ساله کشف شده به قدری بزرگ است که یک کودک هشت ساله می تواند در آن به آسانی بنشیند. این سفال هم بدون رنگ اینطور است!
سفال خاکستری یک رنگ!
یکی دیگر از کارشناسان و صاحب نظران حوزه میراث فرهنگی استان سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر پیرامون سفال خاکستری شاهرود اظهار داشت: همه چیز از اکتشافات منطقه بلوار در شمال شهر شاهرود شروع شد زمانیکه قطعه سفال خاکستری از دل زمین کشف و قدمت آن توسط کارشناسان دیرینه شناسی نزدیک به سه هزار سال تخمین زده شد.
امیرحسین شریفیان بیان نمود: همان موقع یکی از هنرمندان شاهرودی وظیفه احیای این سفال را برعهده گرفت و حتی توانست یک مراسم رونمایی نسبتاً مناسبی نیز برگزار کند.
وی اضافه کرد: این هنرمند شاهرودی همین طور توانست سفال خاکستری را بازسازی و آنرا ارائه کند نتیجه زحمات چندین ساله این هنرمند به یک کتابچه مصور نیز تبدیل شد اما متأسفانه پس از آن مراسم و تلاش ها یک دفعه سفال خاکستری شاهرود به بوته فراموشی گذاشته شد.
دلایل اهمیت سفال خاکستری
این کارشناس میراث فرهنگی و صنایع دستی ادامه می دهد: سفال خاکستری شاهرود به سه دلیل دارای اهمیت ویژه در موضوع میراث فرهنگی و صنایع دستی است. نخست این که قدمت آن سه هزار سال تخمین زده شده و این یعنی ساخت این نوع سفال در تاریخ استان سمنان تنیده شده است.
شریفیان افزود: دومین اهمیت این است که این سفال خود رنگ بوده و هیچ رنگی در ساخت آن به کار نرفته اما شما با نگاه کردن به آن در هر زاویه با عنایت به نور تابیده شده یک نوع رنگ و ساختار را مشاهده می کنید و حدودا محال است که بدانید این سفال تماماً از یک خاکستر و بی رنگ است که نشان از اوج هنر و خلاقیت مردمان این منطقه دارد.
وی با اشاره به اینکه سومین خاصیت اما این است که ساختار این سفال بواسطه مواد به کار رفته در آن بسیار استواری دارد تا جایی که همین حالا هم سفال سه هزار ساله کشف شده در بلوار شاهرود به آسانی شکسته نمی گردد، اضافه کرد: این نشان داده است که ما با یک میراث فرهنگی و صنایع دستی بسیار مهم و دارای ارزش مواجه می باشیم اما متأسفانه کسی آنرا بازشناسی نکرده است.
باز شناساندن ظرفیت ها وظیفه کیست؟
یکی از با اهمیت ترین سوالاتی که در بعد از صحبت های کارشناسان می توان به آن رسید این است که وظیفه حمایت و شناساندن این میراث باارزش استان سمنان بر عهده چه نهادی یا چه فردی است؟ اگر میراث فرهنگی استان سمنان وظیفه بازشناسی، هویت افزایی، نماد سازی و برند سازی فرش خود رنگ سنگسری و همین طور سفال خاکستری شاهرود را به عنوان آثار مهم، برعهده دارد چرا امروز در درون استان سمنان هم مردم از وجود این میراث غافل هستند؟
نکته دیگر اما این است که ورود مشخصاً میراث فرهنگی و صنایع دستی به موضوع تجاری سازی صنایع دستی و بازشناسی میراث فرهنگی آیا کار درست و به جایی است یا خیر؟ در این میان دو دیدگاه وجود دارد.
این دو نظر این هستند که اولاً میراث فرهنگی به عنوان نماینده حاکمیت باید از هنرمندان حمایت کرده تا میراث فرهنگی استان را بازشناسی و بازسازی کنند تا بتوان نسبت به ثروت افزایی و اشتغال اقدام نمود اما دیدگاه دوم این است که ورود دستگاههای دولتی این دو میراث گرانقیمت را راهی فرآیند بروکراسی و معطلی های دولتی خواهد نمود که به نفع هیچکس نیست در نتیجه باید از بخش خصوصی کمک گرفت تا در این راه کمک نماید و دولت بجای تصدی گری تنها تسهیلگری کند.
راهکار بینابینی
یک کارشناس اقتصادی در اینباره به خبرنگار مهر می گوید: هر دو دیدگاهی که در پرسش شما مطرح می شود نقاط ضعف و قوتی دارد و هردویشان تا حدودی درست هستند اما نمی توان دست روی دست گذاشت و میراث فرهنگی را وارد بروکراسی اداری کرد یا آنرا در اختیار بخش خصوصی با همه مشکلاتش قرارداد.
حسن همتیان می افزاید: یک راه حل بینابینی می بایست اتخاذ شود یعنی راهکاری که در آن دولت و بخش خصوصی توأمان با یکدیگر به موضوع فرش خود رنگ سنگسری و سفال خاکستری شاهرود ورود کرده و بتوانند آنرا به تجاری سازی و برند سازی برسانند به عبارت دیگر بخش تصویرگری بر عهده دولت قرار بگیرد و بخش تصدی گری بر عهده بخش خصوصی یا حتی تعاونی های هنرمندان صنایع دستی تا بتوانیم نقاط ضعف هر دو دیدگاه را پوشش بدهیم.
وی می افزاید: بهترین راه حل برای این مورد ایجاد یک کمیته مشترک متشکل از میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، هنرمندان فعال در این عرصه، افراد متخصص در تجارت و بازاریابی شرکتهای دانش بنیان و سرمایه گذاران بخش خصوصی خواهد بود. باور این که در این فرش هیچ رنگی به کار نرفته قدری دشوار است اما حقیقت دارد! تلاش هایی صورت گرفته است
امیر کرم زاده مدیر کل میراث فرهنگی استان سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر از تشکیل کارگروه فرش خود رنگ سنگسری برای احیای این هنر، آموزش هنرمندان و به نمایش گذاردن این فرش بی نظیر و… آگاهی داده است.
کرم زاده همین طور از حضور صنایع دستی استان سمنان در رویدادهای ملی مانند نمایشگاه های صنایع دستی خبر می دهد و عقیده دارد که این حضورها برای آنست که بتوانیم آثار فاخر استان سمنان را به هموطنان بشناسانیم.
اما از طرفی باید دقت داشت که اگر به درستی این ظرفیتهای استان سمنان شناسنده می شد امروز شاهد وجود بازارهای بزرگی برای این محصولات در سطح کشور بودیم که متأسفانه این امر تحقق پیدا نکرده است.
از سوی دیگر کوشش های میراث فرهنگی و صنایع دستی استان سمنان به ثبت ملی دستبافت های استان سمنان منجر گردیده است تا جایی که شماره دوزی سنگسر و تانه بافی کلاته خیج به نام استان سمنان ثبت شده است این نشان داده است که همین مدل می تواند درباب فرش خودرنگ سنگسری و سفال خاکستری شاهرود هم صورت بگیرد چونکه می تواند در برند سازی و معرفی محصولات استان بسیار مؤثر واقع شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب